Aişe radıyallahu anha’dan: Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

​

“Kim Allah’a itaat etmeyi adamışsa itaat etsin, kim de Allah’a isyanı adamışsa isyan etmesin.”984

​

Amr b. Şuayb, babasından, o da dedesinden rivayet ediyor: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem birbirlerine bağlı olarak Kabe’ye giden iki kişiye yetişti ve şöyle:

​

“Bu bağ da ne demek oluyor?” dedi. İkisi dediler ki:
 

“Ey Allah’ın rasulü! Biz Kabe’ye birbirimize bağlı olarak yürümeyi adadık.” Bunun üzerine Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem:

​

“Böyle bir adak yoktur” buyurdu ve onlar da bağlarını kestiler.”985

​

Enes radıyallahu anh’den: Nebî sallallahu aleyhi ve sellem iki oğlunun arasında götürülen bir ihtiyar görerek:

​

“Buna ne olmuş?” diye sordu.

​

“Yürümeyi nezretmiş” dediler. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem:

​

“Şüphesiz ki Allah bu adamın kendine azâb etmesinden müstağnidir” buyurdu ve (hayvana) binmesini emretti.”986

​

İbn Abbas radıyallahu anhuma’dan: “Nebî sallallahu aleyhi ve sellem hutbe verirken bir adamın güneşte ayakta durduğunu gördü ve onu sordu. Dediler ki:

​

“Bu Ebu İsrail’dir. Oturmadan ayakta durmayı, gölgelenmemeyi, konuşmamayı ve oruç tutmayı adadı.” Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki:

​

“Ona emredin konuşsun, gölgeye geçsin ve otursun. Orucunu da tamamlasın.”987

​

İbn Amr radıyallahu anhuma’dan: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem hutbe verirken, güneş altında ayakta durmakta olan bir bedeviyi 

gördü ve:

“Neyin var?” dedi. O da:

​

“Ey Allah’ın rasulü! Sen hutbeni bitirinceye kadar güneşten gölgelenmemeyi adadım” dedi. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem:

​

“Böyle bir adak olmaz. Adak ancak Allah Azze ve Celle’nin vechinin istendiği şekilde yapılandır” buyurdu.”988

​

İbn Ömer radıyallahu anhuma’dan: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

​

“Muhakkak ki adak bir şeyi ne öne alır, ne de geri bırakır. Ancak cimriden malın çıkmasını sağlar.” Muslim’in rivayetinde:

​

“Bir şeyi geri çevirmez” şeklindedir.989

Ebû Hureyre radıyallahu anh’den: Rasulullah sallallahu aleyhi ve

sellem şöyle buyurdu:

​

“Adak adamak, ademoğluna takdir edilmeyen bir şeyi getirmez. Lâkin adak onu, kendisi hakkında takdir edilen kadere sürükler, bu adam sebebiyle Allah, cimrinin elinden mal çıkarır. Artık o kimse adağına sebep olan iş dolayısıyla daha önceden vermez olduğu malı getirip verir.”990

​

Şeyhülislâm İbn Teymiyye rahimehullah şöyle demiştir: “Nezir (adak) iki çeşittir: taat ve masiyet. Namaz, oruç veya sadaka adayan kimsenin onu yerine getirmesi gerekir. Eğer taat olmayan bir şey adamışsa, mesela; kabir ve türbelere kandil yağı, mum veya nafaka gibi şeyler adamışsa bu ma’siyettir. Bu bazı yönlerden tıpkı Lat, ‘Uzza, üçüncüleri olan Menât gibi putlara nezirde bulunmak gibidir. İttifakla bu gibi nezirlere vefa göstermek caiz değildir.”991

​

Masiyet olan nezirlerden biri de kişinin güç yetiremeyeceği veya sahip olmadığı bir şeyi adamasıdır. Buna vefa göstermek caiz değildir.

​

Birincisine gelince; şüphesiz kararlaştırılmış esaslara göre kişi ancak güç yetirebileceği bir şeyle mükelleftir. Gücünü aşan bir şeyi yerine getirmek kişiye vacip değildir. Zira bunda adakta bulunan kimseye zarar söz konusu olduğundan masiyet olan nezir hükmüne girmiştir. Bununla beraber daha sonra izahı geleceği üzere, ona yemin bozma kefareti gerekir ve adakta bulunduğu şeyi yerine getirmemesi vaciptir.

​

İkincisine gelince; kişinin sahip olmadığı bir şeyde tasarruf hakkı yoktur. Mülkünde olmayan bir şeyde sahibinin izni olmaksızın tasarrufta bulunmak masiyetlerdendir.

​

Nitekim Sünnet’te buna delil olan hususlar varit olmuştur. ‘İmrân b. Husayn radıyallahu anh’den: “Rasûlüllâh sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

​

‘Masiyet hususunda yapılan nezre ve kulun sahip olmadığı bir şey hakkında yaptığı nezre vefa (adağı yerine getirme) yoktur.’”992

​

İmrân b. Husayn radıyallahu anh’den: “Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in şöyle buyurduğunu işittim:

​

“Adak iki türlüdür: Allah’a itaat olan adak ki, bu Allah içindir ve yerine getirilir. Allah’a isyan olan adak ise şeytan içindir ve bu yerine getirilmez. Bunun keffareti, yemin keffaretidir.”993

​

Nevevî rahimehullah şöyle demiştir: “Kulun elinde olmayan bir şeye yapılan adağın yerine getirilmesi yoktur.’ cümlesi, nezri, kendi mülkü olmayan bir şeye izafe etmesi hâline hamledilmiştir.

​

Meselâ: ‘Hastam düzelirse filânın kölesini azat etmek boynuma borç olsun’ yahut:

​

‘Filânın elbisesini veya evini tasadduk etmek borcum olsun!’ gibi sözlerle yapılan nezirler bu kabildendir. Fakat henüz mülkünde olmayan bir şeyi iltizam eder de meselâ:

​

‘Hastam iyileşirse bir köle azat etmek borcum olsun!’ derse o anda köleye veya kıymetine sâhip olmadığı halde nezri sahihtir. Eğer hastası şifa bulursa zimmetinde köle azat etmek borç olur.” 994

​

Suyuti, el-Emru bi’l-İttiba’da şöyle demiştir: “Yine türbedarlık yapanlar veya bu mekânlarda kalanlar için gümüş, altın, koyun, sığır, deve veya keçi gibi mallar adamak da günah olan adaklardandır. Bunda puthane bekçiliği yapanlara adakta bulunmaya benzemek söz konusudur.”

​